In 2007 vierde Kamerkoor Ad Parnassum het 100ste geboortejaar van Henk Badings met een serie concerten onder de titel: O Ohr O Hör. De prachtige poster voor deze concertreeks is ontworpen en getekend door onze voormalige tenor Wout van den Hout. Komend weekend laten we O Ohr O Hör weer klinken als onderdeel van de Drei Schwärmereien, drie werken voor koor en elektronica uit 1964.
O Oor O Luister aanstaande 20 en 21 april a.s. naar de koormuziek van Henk Badings in Culemborg en Tilburg. Meer info over de concerten: www.kamerkooradparnassum.nl/concerten
Over Badings-Badingsfestival 1987
Een prachtig artikel uit de Tilburgse Koerier van 9 september 1987 naar aanleiding van het aanstaande Badings Festival dat jaar. Komend weekend 20 en 21 april (37 jaar later) staat Badings weer in de schijnwerpers en voert Kamerkoor Ad Parnassum diverse werken van hem uit. Lees het artikel dan weet je waarom Henk Badings een bijzondere componist was en is. Kom luisteren en genieten van deze wereldberoemde Nederlandse componist. https://kamerkooradparnassum.nl/concerten/ Voor wie dat makkelijker lezen vindt is de tekst onder het krantenartikel uitgeschreven.
Vorig jaar heeft de Stichting Concerten Goirkese Kerk in september en oktober een Tilburgs Liszt Festival georganiseerd; dit jaar zou een Badings Festival in elkaar gestoken worden t.g.v. de 80ste verjaardag van deze internationaal bekende, in Brabant woonachtige, Nederlandse componist. Door zijn plotseling overlijden op 26 juni jl. zal het Festival een In Memoriam-karakter krijgen met aantekening dat het festival niet bedoeld is om iets af te sluiten, maar juist als opmaat te dienen voor de waardering van een der belangrijkste componisten die Nederland in deze eeuw heeft voortgebracht.
Het gezegde dat een profeet in eigen land niet wordt gewaardeerd, is ook gedeeltelijk op Badings van toepassing. Het blijft voorshands onverteerbaar dat Spaanse dirigenten Badings soms beter kennen dan Nederlandse! Een van de bedoelingen met het Brabants Badings Festival is deze achterstand enigszins ongedaan te maken. Ook wil de Stichting het publiek duidelijk maken dat men geen vrees hoeft te hebben voor eigentijdse muziek: Badings schreef immer begrijpelijke noten, lyrische muziek, soms zelfs zeer romantische noten in het verlengde van Mahler en Richard Strauss! Noten waarin een waarachtig musicus zich volledig kan vinden, waarin hij zijn gehele ziel en zaligheid kan storten. Badings’ titel «professor» en zijn ingenieurstitel in de mijnbouwkunde hebben nimmer de geïnspireerde componist in de weg gestaan, ook niet als hij zijn fantasie uitleefde in de elektronica.
Zoals menigeen het Lisztfestival vorig jaar als een openbaring heeft beleefd, zo zal dit jaar het Badings Festival velen de oren kunnen openen voor oprechte hedendaagse muziek, die geworteld is in de West-Europese traditie. Aan het idee om de in Tilburg ontwikkelde programma’s a.h.w. uit te strooien over de provincie is verder gestalte gegeven met concerten te Hilvarenbeek, Eindhoven, Mill en Made. Nu reeds zijn er in het verlengde van het Brabants Badings Festivalconcerten geregeld te Helmond en Rotterdam.
De medewerkenden
Optreden zullen koren uit Rotterdam, Made, Bergen op Zoom, Boxmeer, Cijk en, last but not least, Tilburg (Ad Parnassum).
In het slotconcert op 2 oktober in de kerk van Koningshoeven zal het Harmonie-orkest van het Brabants Conservatorium o.l.v. Walter Boeykens optreden, naast het Brabants Saxofoonkwartet en het onlangs uit Zweden teruggekeerde vioolduo Bouw Lemkes – Jeanne Vos.
In de serie concerten spelen in de Goirkese kerk achtereenvolgens de organisten Ad van Sleuwen, Gerard Habraken en Rob Nederlof. Ook docenten van de Tilburgse Muziekschool zullen in het krijt treden met werk van Henk Badings: Leontine van Loon, Lia Ligthart, Henk Stoop en Frank van den Berg zijn van de partij.
Soleren zullen eveneens docenten van het Brabants Conservatorium zoals Hein Sanderink (gitaar) en Meta Bourgonjen (alt-mezzo). Een groot aandeel leveren de studenten van het Brabants Conservatorium: aan de orde komen studenten in het hoofdvak piano (leerlingen Liana Serbescu ), slagwerk, solozang, hoorn, trompet, viool, altviool, fluit, blokfluit, klavecimbel etc.
Openingslezing Leo Salama
Dinsdag 8 september 11:00 uur Aula Brabants Conservatorium, toegang gratis.
In eerste instantie zou Badings zelf een lezing houden over het menselijk gehoor en het menselijk bevattingsvermogen t.a.v. de muziek. Nu zal de bekende publicist, Leo Samama – o.a. bekend als recensent van de Volkskrant en schrijver in de NRC – een lezing houden over Badings en zijn betekenis voor de Nederlandse Muziek. Ongetwijfeld zal hierbij de hoogst merkwaardige loopbaan van Badings aan de orde komen: als student aan de TH te Delft schreef hij en passant zijn eerste symphonie die prompt door het Concertgebouworkest werd uitgevoerd: hiermee steeg hij meteen ver boven het Hollandse gras uit.
Openingsconcert
Het openingsconcert Goirlese kerk, vrijdag 11 september 20.00 uur, entree f 7,50. De uitvoerenden zijn: Ad van Sleuwen (orgel), Willemijn van Baar (fluit), Stefan van der Maas (hobo), Paul Fischer (viool), Edith van Moergastel (altviool), Alphons Stenis (trompet) en het kamerkoor Ad Parnassum o.l.v. Pieter van Moergastel.
Muziekhandel Spiero heeft in de zaak in de Willem II-straat een expositie ingericht met de meest courante werken van Badings en zal daarenboven bij elk concert aanwezig zijn met een stand. Het eerste concert zal officieel geopend worden door dr. Hein Zomerdijk. Het festival wordt o.m. mogelijk gemaakt door de steun van de gemeente Tilburg en het Brabants Conservatorium.
Door dit festival plaatst Tilburg zich naast San Francisco en Pittsburgh, waar deze maand ook Badings Festivals van start gaan. Het zal duidelijk zijn dat die festivals in de USA niet gehouden worden vanuit een patriottistische overweging: wat daar telt, is puur de kwaliteit van ‘s mans noten. Laten we voor deze gelegenheid de lens eens versmallen van «O Nederland, let op uw saeck» naar «O Brabant, let op uw saeck» of door een vergrootglas tot «O Tilburg, hart van Brabant, let op uw saeck».
Met potlood door de partituren
‘Werk Badings behoort tot belangrijkste Nederlands cultureel erfgoed’
Voor het leesgemak is de tekst van het artikel hier onder gedupliceerd:
CULEMBORG • Badings (1907-1987) heeft volgens Zielhorst fascinerende muziek geschreven. Hij was een muzikale vernieuwer, die nieuwe toonladders toepaste en na de ‘ïweede Wereldoorlog succesvol experimenteerde met elektronische muziek. Zijn muzikale oeuvre is indrukwekkend, met onder andere 15 symfonieën, 50 andere orkestwerken, 48 concerten en 140 werken op het gebied van de kamermuziek.
“Zijn oeuvre kan wat mij betreft tot het belangrijkste Nederlands cultureel erfgoed gerekend worden”, zegt Zielhorst “Jammer genoeg is er weinig over Badings gepubliceerd. Er is veel over hem te doen geweest in de jaren ’60, omdat zijn rol in de tweede wereldoorlog omstreden was. Sindsdien wordt hij officieel doodgezwegen. Ik kom echter tot verrassende inzichten. Ik wil duidelijk maken dat zijn muziek wel degelijk de moeite waard is. En dat zijn muziek het ook verdient om uitgevoerd te worden.”
Anthony Zielhorst studeerde schoolmuziek, orgel en koordirectie aan het Brabants Conservatorium in Tilburg en muziekwetenschap aan de Universiteit van Utrecht. Tot september 2018 is hij werkzaam geweest als hoofd van de afdeling Jong Talent van hel Koninklijk Conservatorium in Den Haag. In juli 2016 werd hij benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje Nassau wegens zijn bijzondere verdiensten voor de muziekeducatie en de muziekbeoefening in Nederland. Als koordirigent houdt Anthony Zielhorst zich met verschillende genres en stijlen bezig. Gregoriaans voert hij uit met Gregoriaans Koor Utrecht (sinds 1 december 1998). Polyfoon repertoire uit de 2e helft van de 16e eeuw is zijn aandachtsgebied bij Collegium Musicum Amsterdam (sinds september 1995). Nederlandse en Vlaamse muziek uit 20e en 21e eeuw is de kern van het repertoire van kamerkoor Ad Parnassum te Tilburg (sinds 1 oktober 1997).
Zielhorst is al vijf jaar bezig met zijn promotieonderzoek. Minutieus bestudeert de 71-jarige Culemborger Badings’ partituren. Hij doet dat zorgvuldig, met steeds een potlood bij de hand voor het maken van aantekeningen. Inmiddels heeft hij besloten om zich te beperken tot de werken die Badings componeerde tot aan de tweede wereldoorlog. “Eigenlijk had ik al in 2023 klaar moeten zijn met mijn promotieonderzoek. Dal bleek onhaalbaar. Alleen al het bestuderen van één van zijn symfonieën kost me een jaar. Ik heb nu uitstel gevraagd en gekregen tot 2025, maar of ik dal ga halen is nog maar de vraag. Misschien voltooi ik mijn proefschrift pas in 2027.”
“Badings is een kind van zijn tijd”, zegt Zielhorst. “Hij is ongetwijfeld beïnvloed door Strawinsky’s ‘Le Sacre du Printemps’ uit 1913 en de twaalftoons muziek van Arnold Schönberg. Het was de tijd dat de gebruikelijke toonladders werden losgelaten voor andere soorten reeksen. Er ontstaan nieuwe soorten samenklanken. Het levert andere geluiden op dan die we normaal gesproken gewend zijn.”
In zijn promotieonderzoek beantwoordt Zielhorst de vraag waarom Badings zo interessant is voor de muziekwereld. “De muziekstukken van Badings zijn geen hapklare brokken. Het is geen muziek die er makkelijk ingaat bij mensen die oppervlakkig luisteren. Maar op het moment dat je weet hoe het werk in elkaar zit, wat er gebeurt en hoe je ernaar zou kunnen luisteren dan openen zich hele mooie vergezichten. Dat is niet iedereen zomaar gegeven. Maar het is wel dusdanig de moeite waard, dat wij als geïnteresseerden in de Nederlandse muziekwereld daar kennis van zouden moeten nemen.”
Anthony Zielhorst presenteert op 20 april met zijn Tilburgse Kamerkoor Ad Parnassum het programma ‘Nooit helemaal thuis’, over Badings’ heimwee gevoelens voor zijn geboortegrond Java. Het is een dwarsdoorsnede van zijn werken voor gemengd koor a capella, die hij componeerde tussen 1940 en 1987. Het gaat hierbij om twee cycli die aan zijn Indonesische geboortegrond zijn gekoppeld. Daarnaast enkele geestelijke composities op Latijnse tekst, een cyclus voor koor en elektronica, een meditatief werk voor alt-solo en gemengd koor én een wervelende vaudeville op Engelse tekst.
Een dierbare compositie voor Kamerkoor Ad Parnassum is “An den Mond” voor koor met altsolo, geschreven voor de oprichters van het koor Lia Ligthart en Pieter van Moergastel. Het werd zijn allerlaatste koorwerk, een maand later overleed hij.
Luister hier naar het intro van An den Mond, nieuwsgierig hoe het verder gaat? Kom op 20 of 21 april naar onze concerten en hoor het in zijn geheel.
Mede dankzij het pioneerswerk van Henk Badings is elektronische muziek enorm groot geworden en niet meer weg te denken binnen ons culturele landschap.
Studio 1 van de Willem Twee Studio’s in ‘s-Hertogenbosch staat helemaal vol gepakt met test- en meetapparatuur uit de jaren ’50 en ’60, het materiaal waarmee Henk Badings zijn composities maakte. Hier een inkijkje in die studio.
Over Badings – Elektronische muziek
Henk Badings was een avontuurlijk componist en in de jaren ’50 stortte hij zich op elektronische muziek in het Natlab in Eindhoven. Onderzoeken, uitproberen en tot een compositie komen. Pionieren, dat was het. Met behulp van test- en meetapparatuur, en heel veel knippen en plakken van tapefragmenten, monnikenwerk! Hier een voorbeeld van een vroeg werk uit 1956: het ballet Caïn en Abel gecomponeerd/geconstrueerd in de studio in Eindhoven.
Op 20 en 21 april zingen wij onder andere Drei Schwärmereien, een stuk voor koor en elektronische muziek. Kom luisteren naar Badings en ga mee op avontuur.
Over Badings – Java
Henk Badings, geboren te Bandung in 1907, voelde zich in Nederland nooit helemaal thuis. De acht jaar dat hij op Java woonde lieten een diepe indruk op hem achter. De heerlijke sfeer van zijn vroege jeugd, zijn verbondenheid met de mystieke wereld van zijn geboortegrond en de gamelanmuziek klinken door in ‘Java en Poèmes’ en ‘Evocaties’. Luister naar de gamelanmuziek en kom 20 of 21 april om te horen hoe Henk Badings zijn heimwee naar Java in zijn composities heeft verwerkt.
Om zangers te interesseren voor Ad Parnassum start het koor een nieuw initiatief onder de titel “Proeverij”. De opzet is dat geïnteresseerden aan kunnen schuiven bij een repetitie om te “proeven” aan de muziek, aan de werkwijze en de sfeer. De aftrap vindt plaats op zaterdagochtend 13 april met een repetitie voor de Badings concerten. Een volgende gelegenheid wordt geboden op 25 en 28 mei waarbij noten worden gezongen, en geproefd, “waarvan de inkt nog nat is”. Die hele verse muziek is voor het programma Requiem in Koningshoeven 2024.
Zaterdag 20 april 20:00 Barbarakerk Culemborg Zondag 21 april 15:00 uur Kerk van de Kapucijnen Tilburg
Ad Parnassum presenteert een dwarsdoorsnede van zijn werken voor gemengd koor a cappella, gecomponeerd tussen 1940 en 1987. Het gaat hierbij om een selectie uit twee cycli die aan zijn Indonesische geboortegrond zijn gekoppeld. Daarnaast enkele geestelijke composities op Latijnse tekst, een cyclus voor koor en elektronica, een meditatief werk voor alt-solo en gemengd koor én een wervelende vaudeville op Engelse tekst. Over de cyclus Java en poèmes noteert Badings in 1940: ‘Alle gedichten handelden over Java, voor mij dus een dierbaar onderwerp, want al werd ik toen 33, nog steeds voelde ik mij in Nederland niet thuis en nog steeds had ik nostalgie naar de heerlijke sfeer van mijn vroege jeugd’. En ook de Evocations (1962) brengen zijn verbondenheid met de mystieke wereld van zijn geboortegrond met gamelanmuziek en eigen melodische patronen tot klinken.
